Miasta-gąbki to nowoczesny styl zielonej infrastruktury urbanistycznej, który pomaga w walce z powodziami, zanieczyszczeniami i niedoborem wody.
Czym są miasta-gąbki?
Koncepcja miasta-gąbki zrodziła się w Chinach w 2013 roku, niedługo po powodzi, która zalała Pekin w lipcu 2012 roku. Podstawą takiego miasta jest wchłanianie wody podczas dużych opadów oraz stopniowe filtrowanie i uwalnianie wody niczym w gąbce. Tradycyjne miasta są często pełne betonowych konstrukcji i brakuje w nich terenów zielonych. Tymczasem w miastach-gąbkach wykorzystuje się naturę do wchłaniania, oczyszczania i wykorzystywania nadmiaru wody.
Jest to możliwe dzięki rozbudowywaniu istniejących miast o nową, zieloną infrastrukturę. Miasta są wzbogacane o tereny zielone, drzewa, rośliny i wysokiej jakości glebę, co pozwala wchłaniać większe ilości wody. Wraz z globalnym ociepleniem na ziemi gromadzi się coraz więcej wilgoci, co prowadzi do burz, obfitych opadów deszczu i wylewania rzek. Miasta-gąbki pozwalają poradzić sobie z niektórymi niekorzystnymi warunkami pogodowymi.
Zalety miast-gąbek
Miasta-gąbki pozwalają rozwiązać wiele problemów urbanistycznych i wspierają zrównoważony rozwój, oferując liczne korzyści środowiskowe, społeczne i ekonomiczne. Oto niektóre z nich:
- Ochrona przed powodziami: W miastach-gąbkach prawdopodobieństwo powodzi jest mniejsze, ponieważ przepuszczalne chodniki, zielone dachy, parki i tereny podmokłe pochłaniają i przekierowują wodę deszczową. Takie rozwiązanie zapobiega przepełnienie systemów odpływowych podczas silnych opadów deszczu.
- Lepsza jakość wody: Miasta-gąbki w naturalny sposób usuwają zanieczyszczenia z wody deszczowej, filtrując ją przez roślinność i glebę. Poprawia to jakość wody, która trafia do rzek i jezior lub zasila warstwy wodonośne, co ma zasadnicze znaczenie dla ochrony ekosystemów i rzek w miastach.
- Większa bioróżnorodność: Wdrożenie terenów zielonych, takich jak parki, ogrody i zielone korytarze, przyczynia się do zwiększenia różnorodności fauny i flory na obszarach miejskich. Tereny zielone w miastach sprzyjają odporności i równowadze ekologicznej.
- Odporność na klimat: Miasta-gąbki zwiększają swoją odporność poprzez dywersyfikację źródeł wody. Wykorzystując wodę deszczową, zmniejszają swoją zależność od tradycyjnej infrastruktury.
- Korzyści gospodarcze: Poprzez ograniczenie kosztów usuwania szkód powodziowych i uzdatniania wody, miasta-gąbki mają pozytywny wpływ na gospodarkę. Co więcej, większa ilość terenów zielonych podnosi wartość nieruchomości oraz przyciągnąć turystów i inwestorów do danych obszarów.
Czy miasta-gąbki już istnieją?
Aby walczyć z powodziami na świecie, stworzono już wiele miast-gąbek. Oto niektóre z nich:
Wuhan, Chiny
Choć Wuhan kojarzy się raczej miastem, w którym wybuchła pandemia COVID-19, to jest to również jedno z pierwszych pilotażowych miast-gąbek, stworzone w ramach inicjatywy chińskiego rządu. W walce z powodziami na terenach miejskich i zanieczyszczeniem wody zastosowano tam zieloną infrastrukturę, wdrażając tereny podmokłe, przepuszczalne chodniki i ogrody deszczowe, które mają na celu pochłanianie opadów, ograniczenie spływów i poprawę jakości wody.
Berlin, Niemcy
Berlin to doskonały przykład odporności miejskiej gospodarki wodnej w Europie, ponieważ od dawna stosuje zrównoważone techniki zarządzania gospodarką wodną. Zastosowane strategie, które poprawiają uzupełnianie wód gruntowych i zmniejszają obciążenie systemów
kanalizacyjnych, obejmują zielone dachy, systemy zbierania wody deszczowej i zdecentralizowane techniki zarządzania wodą.
Filadelfia, Stany Zjednoczone
Filadelfia to kolejne miasto, w którym planiści zastosowali wiele rozwiązań zielonej infrastruktury, aby zwalczać problemy związane z gospodarką wodną. Realizowana przez miasto inicjatywa Green City, Clean Waters jest przykładem tego, jak amerykańskie miasta
wdrażają zasady miast-gąbek, by zarządzać wodami deszczowymi. Program ten koncentruje się na przekształcaniu nieprzepuszczalnych powierzchni w powierzchnie
chłonne poprzez instalację ogrodów deszczowych, zielonych dachów i sadzenie drzew.
Wyzwania miast-gąbek
Choć miasta-gąbki mają wiele zalet, wdrażając te koncepcje w życie, należy wziąć pod uwagę kilka kwestii. Oto najważniejsze z nich:
- Złożoność projektów: Tworzenie systemów retencyjnych, zielonych dachów i przepuszczalnych chodników wymaga specjalistycznej wiedzy i umiejętności w zakresie projektowania i budowy. Realizacja tych projektów może być trudna pod względem technicznym i wymaga starannego planowania, aby zapewnić ich prawidłowe funkcjonowanie w różnych warunkach miejskich. Dodatkowym utrudnieniem może być znalezienie miejsca na duże tereny zielone lub powierzchniowe systemy zarządzania wodą w środowiskach metropolitalnych o dużej gęstości zaludnienia.
- Przeszkody finansowe: Projektowanie i wdrażanie koncepcji miast-gąbek może wiązać się z wysokimi kosztami początkowymi. Pozyskiwanie funduszy i wsparcia dla tych inicjatyw może być trudne, szczególnie na obszarach miejskich o ograniczonych budżetach lub niewielkim dostępie do kapitału.
- Utrzymanie: Jak każda infrastruktura, miasta-gąbki wymagają regularnej konserwacji. Dbanie o parki, zielone dachy i wrażliwe na wodę projekty miejskie może być kosztowne i pracochłonne, co komplikuje długoterminowy zrównoważony rozwój.
Podsumowanie
Miasta-gąbki są przykładem transformacyjnego podejścia do projektowania urbanistycznego, które obiecuje rozwiązać niektóre z największych wyzwań środowiskowych naszych czasów. Tego typu metropolie zwiększają bioróżnorodność,
ograniczają zanieczyszczenie wody, zmniejszają skutki powodzi miejskich i podnoszą standard życia mieszkańców, wykorzystując naturalne walory krajobrazu do efektywnego zarządzania zasobami wodnymi. Choć realizacja założeń miast-gąbek wiąże się z
przeszkodami technologicznymi, finansowymi i społecznymi, stanowi ona drogę ku tworzeniu bardziej zrównoważonych i odpornych środowisk miejskich.
Ponieważ miasta stale się rozrastają, a skutki zmian klimatycznych stają się coraz bardziej odczuwalne, wdrażanie elementów miast-gąbek nabiera jeszcze większego znaczenia. Przyjęcie tych innowacyjnych rozwiązań wymaga dużego zaangażowania, interdyscyplinarnej współpracy i udziału społeczności. O żywotności miast-gąbek ostatecznie zadecyduje zdolność do włączania naturalnie występujących rozwiązań w strukturę rozwoju miejskiego i tworzenia siedlisk, które są w równowadze z otaczającymi je
ekosystemami.
