Od czasu narodzin idei STEM (z ang. Science, Technology, Engineering and Mathematics) w XVIII wieku, wielu naukowców i decydentów zauważyło, że te dziedziny nauki stały się męską domeną, a zainteresowanie kobiet zawsze było niewielkie. Czy podobna tendencja utrzymuje się w obecnych czasach? Z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet firma Elfa Distrelec postanowiła sprawdzić, jak rola kobiet w środowisku zawodowym, głównie w dziedzinach STEM, zmieniła się na przestrzeni czasu.
Historia kobiet w środowisku STEM
Trudno uwierzyć, że jeszcze 60 lat temu kobiety stanowiły zaledwie 1% kadry inżynierskiej. Na szczęście czasy się zmieniły i liczba kobiet w branży STEM wzrosła.
Wiele źródeł potwierdza, że informatyka, inżynieria i technologia charakteryzują się największymi różnicami płci wśród obecnych studentów, absolwentów i pracowników. Choć sytuacja powoli się poprawia, dysproporcje są wciąż zauważalne – niewiele kobiet nadal wybiera dziedziny STEM. Jak pokazuje poniższy wykres, niektóre nauki cieszą się większą popularnością niż inne – kobiety częściej wybierają biologię niż inżynierię czy informatykę.
Popularność poszczególnych dziedzin STEM
W ciągu ostatnich dziesięciu lat, ogólna liczba kobiet i ich udział w zawodach inżynierskich wzrosły – w 2021 roku w Europie było prawie 7 milionów naukowczyń, o 369 800 więcej niż w 2020 roku, zajmujących 41% wszystkich miejsc pracy w nauce i inżynierii. Te dane są zachęcające, jednak w statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczych w UE kobiety były niedostatecznie reprezentowane we wszystkich sektorach.
Z artykułu Eurostatu z 2023 roku wynika, że choć w sektorze usług odnotowano większą reprezentację kobiet (46% naukowców i inżynierów to kobiety), to jednak liczba mężczyzn jest większa. Jeśli chodzi o inne dziedziny, w sektorze lotniczym odnotowano tylko 28% kobiet, a w przemyśle zaledwie 21%. Z kolei w najmniej popularnych dziedzinach tylko 8% pracowników w sektorze transportu wodnego stanowiły kobiety, w porównaniu z 12% w produkcji sprzętu transportowego i 13% w przemyśle motoryzacyjnym (zob. Rysunek 2.)
Uzupełnieniem tych danych jest raport McKinsey ze stycznia 2023 roku, który skupia się europejskich przedsiębiorstwach, wykazując, że średni udział kobiet na stanowiskach w sektorze technologicznym wynosi zaledwie 22%.
Z analizy McKinsey dotyczącej konkretnych ról w branży technologicznej wynika, że najwyższy wskaźnik udziału kobiet występuje w projektowaniu i zarządzaniu produktem i wynosi 46% (np. menedżer produktu), natomiast tylko 15% w rolach związanych z obliczeniami i operacjami (np. inżynier systemowy, menedżer ds. incydentów) oraz 8% w rolach związanych z DevOps i chmurą (np. inżynier ds. chmury, DevOps lub niezawodności witryny) (zob. Rysunek 3).
Gdy pod uwagę weźmiemy kobiety, które pracują w firmach technologicznych, statystyki są tylko nieco bardziej pozytywne. W europejskich przedsiębiorstwach technologicznych zatrudnionych jest 37% kobiet, przy czym największy odsetek występuje w organizacjach zajmujących się portalami społecznościowymi (50%) i firmach zajmujących się handlem internetowym (46%) (patrz Rysunek 4). Jednak ogólna liczba kobiet w rolach technologicznych wynosi tylko 25% (McKinsey, 2023).
Kobiety w dziedzinach STEM w poszczególnych krajach
Liczba kobiet wybierających kierunki STEM różni się w zależności od kraju. Według danych Eurostatu w 2021 roku w UE było 6,9 mln kobiet naukowców, w porównaniu z około 6,6 mln kobiet naukowców i inżynierów w 2020 roku.
W 2020 r. na czele krajów europejskich z największą liczbą kobiet inżynierów i naukowców znalazły się Litwa, Portugalia i Dania z wynikiem 52%. W 2021 r. ponownie najwyższe wskaźniki odnotowała Litwa z 52%, a następnie Bułgaria, Łotwa i Portugalia (wszystkie 51%), natomiast krajami o najniższym udziale były Luksemburg (35%), Niemcy (34%), Włochy (34%), Węgry (33%) i Finlandia (31%).
Podsumowanie
Choć odsetek absolwentek z wykształceniem w dziedzinach STEM stale rośnie, w UE wynosi on około 35%. Do głównych czynników powstrzymujących kobiety przed wyborem kariery w dziedzinach STEM zaliczają się:
- Brak pewności siebie.
- Brak mentorów i wsparcia ze strony kadry kierowniczej.
- Brak kobiecych wzorców w tych samych dziedzinach.
- Trudności z pogodzeniem pracy i innych obowiązków.
- Uprzedzenia ze względu na płeć i dyskryminujące zachowania w miejscu pracy.
- Nierówne możliwości rozwoju w porównaniu z męskimi współpracownikami.
- Niższa płaca na tym samym stanowisku.
Świadczy to o tym, że należy dołożyć wszelkich starań, aby zachęcić kobiety do podjęcia studiów w zakresie nauk STEM i umozliwić im podjęcie pracy w tych dziedzinach. Miejmy nadzieję, że w przyszłości statystyki te będą różnić się mniej znacząco niż teraz.
W Elfie Distrelec, firmie, która specjalizuje się w technologii, inżynierii, automatyce, produkcji i elektronice, kobiety stanowią 46% pracowników. Kobiety zajmują 49% stanowisk w dziale zarządzania kategoriami. Co więcej, na 27 osób, które otrzymały awans w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy, 13 stanowiły kobiety.
