Ewolucja przemysłowej szafy sterowniczej w erze przemysłowego Internetu rzeczy

Niepozorna szafa sterownicza jest nieodłącznym elementem każdej instalacji maszyn przemysłowych. Z początku służyła do przechowywania kilku przekaźników, bezpieczników, rozdzielnic i prostych sterowników. Współczesne szafy zaczynają się zmieniać. Wraz z nadejściem przemysłowego Internetu rzeczy (IIoT), Przemysłu 4.0 i innych ulepszeń w zakresie efektywności operacyjnej, szafy sterownicze stają się popularnym miejscem, w którym umieszcza się wszystkie nowe komponenty i systemy automatyki. Jednak powierzchnia wymagana do montażu maszyn wykracza poza dostępną powierzchnię. Przestrzeń w fabryce jest na wagę złota – stwarza to możliwość rozwoju nowych technologii, które pomogą poradzić sobie z ogromną presją na zmieszczenie większej liczby urządzeń sterowania przemysłowego w ograniczonej przestrzeni szafy. Przyjrzyjmy się sposobom na bardziej strategiczne wykorzystanie miejsca w szafach sterowniczych.


Zmieniający się świat systemów przemysłowych

Nowoczesne fabryki i procesy produkcyjne są coraz bardziej zautomatyzowane i ściśle zoptymalizowane. Technologia operacyjna (OT) jest w samym sercu tych procesów. W procesach produkcyjnych standardowo wykorzystuje się systemy przetwarzania wizyjnego do wykrywania między innymi prawidłowego ułożenia etykiet na butelkach oraz prawidłowego zamocowania obudowy. Przetwarzanie wizyjne w czasie rzeczywistym i sieci neuronowe uczące się maszynowo umożliwiają osiągnięcie wysokiej przepustowości i zwiększonego wykorzystania zasobów. Powszechne jest również stosowanie robotów i cobotów, czyli robotów współpracujących, co zwiększa zapotrzebowanie na technologię w środowisku produkcyjnym.

Ograniczone powierzchnie hal fabrycznych

O ile poprawa efektywności operacyjnej za sprawą IIoT i OT może przynieść znaczące korzyści, o tyle stwarza ona kilka wyzwań wdrożeniowych. Priorytetem w każdej fabryce jest umieszczenie w niej wszystkich potrzebnych urządzeń produkcyjnych, a przestrzeń użytkowa jest zawsze na wagę złota. Gdzie umieścić więc urządzenia sterujące? Dotychczas na każde urządzenie przeznaczano miejsce na pojedynczą szafę sterowniczą. Wydajne działanie instalacji IIoT jest w dużej mierze zależne od systemów elektronicznych, czujników i siłowników. W szafach sterowania muszą się teraz zmieścić urządzenia do przetwarzania obrazu oraz systemy wizyjne, systemy konserwacji predykcyjnej, przełączniki sieciowe i zasilacze. Automatyka wymaga ponadto zgodności z normami bezpieczeństwa, takimi jak IEC61508 i IEC62061. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa w zakresie elektryczności, kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) i odporności elektromagnetycznej (EMI) również wymaga szczególnej uwagi. Należy również pamiętać o modułach konwersji mocy, napędach silnikowych, sterownikach logiki procesowej i rozdzielnicach elektrycznych – wszystkie te elementy wymagają odpowiedniego dostosowania.

Wraz z postępem w zakresie technologii automatyki przemysłowej w produkcji pojawiają się nowe koncepcje i trendy rynkowe. Najnowszym trendem nawiązującym do Przemysłu 4.0 i IIoT są cyfrowe bliźniaki. Cyfrowe bliźniaki (ang. digital twins) to repliki fizycznych linii produkcyjnych. Oprócz monitorowania wydajności zakładu bliźniaki stanowią cyfrową platformę do symulowania i modelowania różnych technik i scenariuszy produkcyjnych.

Stosowanie większej ilości technologii zwiększa zapotrzebowanie na przestrzeń dostępną w szafach i panelach, co z kolei wzmaga potrzebę ustrukturyzowanego podejścia do optymalizacji dostępnej przestrzeni.

Wyzwania związane z szafą sterowniczą

Co będzie znajdowało się wewnątrz szafy lub panelu?

W systemach przemysłowych próba znalezienia miejsca na kolejny element wyposażenia to tylko pierwsze wyzwanie. Projektując nowy panel, należy dokładnie zaplanować rodzaj i liczbę urządzeń, które mają się w nim znaleźć. Należy również zastanowić się, czy można pogrupować je pod względem funkcji lub rozmiaru. Nie można zapomnieć o zaplanowaniu łączności z innymi modułami i kontrolerami. Być może umieszczenie określonych części obok siebie zmniejszy stopień skomplikowania okablowania. Grupowanie elementów pod względem wysokości również pomaga w wykorzystaniu dostępnej przestrzeni.

Unikanie problemów z termiką

Tworząc listę kontrolerów, modułów i innych urządzeń, które znajdą się w szafie, należy zwrócić uwagę na zalecenia producenta dotyczące minimalnych odległości, jakie powinny być między tymi elementami zachowane. Jest to związane z zarządzaniem termicznym, ponieważ rozpraszanie ciepła w ciasno zabudowanej szafie jest niezwykle istotne. Niektóre urządzenia mogą generować więcej ciepła niż inne; na przykład zasilacze mogą wydzielać kilka watów ciepła, nawet jeśli są bardzo wydajne. Kilka elementów wytwarzających niewielkie ilości ciepła może stworzyć gorący punkt w szafie, co może mieć wpływ na inne elementy wyposażenia.

Niektóre szafy mogą wymagać wymuszonego chłodzenia powietrzem, co wprowadza dalsze ograniczenia przestrzenne. Wybór jednostek sterujących zaprojektowanych w taki sposób, aby zminimalizować ilość wydzielanego ciepła i nadających się do montowania blisko siebie pomaga w jak najlepszym wykorzystaniu dostępnej przestrzeni.

Zarządzanie kablami pozwala uniknąć pomyłki w ich prowadzeniu

Podczas instalacji szafy zdarza się przeoczyć kwestię zarządzania kablami. Dostępność, identyfikacja i prowadzenie kabli to kluczowe czynniki w całym okresie eksploatacji urządzeń produkcyjnych. Czytelne oznaczanie kabli i łatwe metody ich mocowania pozwolą na sprawne i szybkie wykonanie prac konserwacyjnych. Ponadto, w zależności od rodzaju i średnicy kabla, należy wziąć pod uwagę jego promień gięcia, szczególnie istotny w przypadku kabli optycznych. Prowadzenie niskonapięciowych, nieekranowanych kabli sygnałowych z czujnika analogowego obok kabli o dużej mocy, na przykład do napędów silnikowych, może powodować indukowanie się wysokich stanów przejściowych napięcia na wejściach czujnika, co skutkuje niestabilnym funkcjonowaniem systemu.

Coraz większa popularność złączek typu push-in pozwala na szybkie wykonanie okablowania podczas instalacji. Złącza sprężynowe zapewniają wygodne, beznarzędziowe i niezawodne połączenie dla przewodów jednożyłowych lub wstępnie zmontowanych kabli z końcówkami. Siły wprowadzane są zminimalizowane, co zmniejsza naprężenie kabla, a jednocześnie maksymalizuje stabilność i zapobiega wyrwaniu kabla.

Zgodność z normami – bezpieczeństwo elektryczne i funkcjonalne

Sprzęt przemysłowy musi spełniać odpowiednie normy bezpieczeństwa. Pozwala to chronić pracowników przed niebezpieczeństwem, a maszyny przed uszkodzeniem. Międzynarodowe normy określają bezpieczne odległości dla terminali wysokiego napięcia, maksymalne prądy upływowe oraz minimalne napięcia izolacji elektrycznej. W przypadku obwodów elektrycznych stosowanych w potencjalnie bliskim sąsiedztwie substancji wybuchowych lub łatwopalnych obowiązują przepisy dotyczące iskrobezpieczeństwa.

Analiza ryzyka i normy dotyczące bezpieczeństwa funkcjonalnego określają prawdopodobieństwo wystąpienia i stopień ciężkości wypadków wynikających z nieprawidłowego działania urządzeń. Wspomniane normy bezpieczeństwa odnoszą się do systemu jako całości, w tym do oprogramowania. Urządzenia półprzewodnikowe stosowane w systemach automatyki przemysłowej coraz częściej są wyposażone w funkcje bezpieczeństwa funkcjonalnego. Przykładem elektromechanicznych urządzeń zabezpieczających są przekaźniki z wymuszonym prowadzeniem.

Zgodność i odporność elektromagnetyczna (EMC/EMI)

Elektryczne urządzenia przemysłowe są bardzo hałaśliwe. Falowniki wysokiej częstotliwości, szybko przełączające się napędy silnikowe i silniki o dużej mocy tworzą środowisko, które wymusza stosowanie urządzeń spełniających odpowiednie normy EMC i EMI. Normy takie jak IEC61000 i dyrektywa EMC 2014/30/EU również zalecają minimalną odległość między kablami sieciowymi a przewodami zasilającymi. Dlatego architektom systemów i projektantom szaf zaleca się sprawdzenie informacji o produkcie i arkuszy danych producenta pod kątem zgodności.

Przyszłość projektowania przemysłowych szaf sterowniczych i paneli

Ze względy na wiele czynników dotyczących budowy przed konstruktorem szafy stoi niełatwe zadanie. Jednak producenci szaf sterowniczych oferują obecnie kompleksowy zestaw narzędzi do planowania 3D, konfiguratorów i systemów cyfrowych. Dzięki tym narzędziom projektowanie staje się łatwiejsze. Dostępne zasoby, takie jak modele 3D wielu urządzeń i systemów umieszczonych w szafie, pozwalają architektom systemów na wizualizację różnych alternatywnych układów, zanim wybiorą optymalną konfigurację. Po wybraniu konfiguracji aplikacja projektowa może modelować parametry termiczne i elektryczne. Programy pozwalają także na łatwe sporządzenie niezbędnej dokumentacji i certyfikatów zgodności z normami. Na rysunku 1 przedstawiono przykładowy proces z wykorzystaniem przepływu pracy Siemens Control Panel Design.

Rysunek 1 – Schemat postępowania przy projektowaniu szafy sterowniczej firmy Siemens z podkreśleniem najważniejszych etapów tworzenia projektu szafy od podstaw (źródło: Siemens)

Phoenix Contact oferuje oprogramowanie PROJECT COMPLETE dla swoich serii urządzeń, modułów i systemów szaf i paneli (patrz rys. 2).

Rysunek 2 – PROJECT: Oprogramowanie do projektowania szaf marki Pheonix Contact (źródło: Phoenix Contact)

Aplikacja oferuje prosty, konfigurowalny i intuicyjny interfejs użytkownika. Po stworzeniu szczegółowej listy wymaganych części można od razu złożyć na nie zamówienie przez Internet. Dane dotyczące projektu mogą być wykorzystane w popularnych programach CAE/CAD, co sprawia, że cały proces przebiega płynnie. Interfejs pozwala na wizualizację urządzeń i modułów na szynę DIN, pozwalając na śledzenie postępów w projektowaniu szafy na bieżąco.

Wraz z postępem innowacji IIoT i Przemysłu 4.0 nowe urządzenia o mniejszej mocy i większej energooszczędności otwierają możliwości zaoszczędzenia znacznej ilości miejsca w szafach sterowniczych i panelach. Umieszczenie obok siebie komponentów o niskiej mocy i wysokiej wydajności optymalizuje dostępną przestrzeń (patrz rys. 3).

Rysunek 3 – Zwiększenie dostępnej przestrzeni na szynie DIN poprzez instalację urządzeń energooszczędnych obok siebie (źródło: Omron)

Producenci urządzeń starają się również zmniejszyć wymiary swoich urządzeń przy zachowaniu tego samego profilu wysokości, zapobiegając powstaniu martwej przestrzeni (patrz rys. 4).

Rysunek 4 – Stosowanie urządzeń o tej samej wysokości na szynie DIN zmniejsza ilość martwej przestrzeni (źródło: Omron)

Inną istotną zaletą stosowania urządzeń o tej samej wysokości jest to, że przepływ powietrza w szafie jest bardziej równomierny, jak pokazano na rysunku 5. W związku z tym prawdopodobieństwo wystąpienia gorących punktów jest zdecydowanie mniejsze.

Rysunek 5 – Stosowanie urządzeń i komponentów o jednakowej wysokości zapewnia swobodny przepływ powietrza (źródło: Omron)

Phoenix Contact zaleca skupienie się na pięciu kwestiach funkcjonalnych w projektowaniu szaf i paneli, dzięki którym można uzyskać optymalne wyniki: niezawodność zasilania, łączność i przełączanie, automatyka, sieci i we/wy, bezpieczeństwo oraz wydajność hali produkcyjnej. Każdy z tych obszarów jest następnie podzielony na dodatkowe kategorie.

Rysunek 6 – Urządzenia połączeniowe Phoenix Contact na szynę DIN (źródło: Phoenix Contact)

Na przykład dziedzina automatyki, sieci i we/wy obejmuje konwergencję topologii sieci, zdalny dostęp, wymianę danych i zbieranie danych w czasie rzeczywistym. Na rys. 6 przedstawiono zasilacz liniowy Phoenix Contact COMPLETE, przełączniki Ethernet i bezprzewodowe urządzenia LAN montowane na szynie DIN.

Siemens oferuje narzędzie TIA (total integrated automation) Selection Tool do projektowania w chmurze lub na pulpicie (patrz rys. 7). Narzędzie obejmuje całą gamę komponentów, urządzeń i systemów automatyki firmy Siemens, dzięki czemu konfiguracja i układ szafy lub panelu są znacznie uproszczone i nie jest wymagana wiedza techniczna.

Rysunek 7 – Narzędzie Siemens TIA Selection Tool oferuje wizualne i intuicyjne podejście do projektowania szaf sterowniczych (źródło: Siemens)

Osiągnięcie optymalnej wydajności szafy sterowniczej i efektywnego wykorzystania przestrzeni dzięki ustrukturyzowanemu projektowaniu

Ze względu na ograniczoną ilość miejsca w fabryce, optymalizacja wewnętrznego układu i konstrukcji szaf sterowniczych i paneli ma pierwszorzędne znaczenie. Poprawa efektywności operacyjnej wymaga zastosowania większej ilości technologii, co zmusza architekta systemów przemysłowych do stawienia czoła wielu wyzwaniom projektowym. Usystematyzowane podejście do wyboru, rozmieszczenia komponentów i dokumentacji pomaga uprościć wiele zadań. Najlepsi producenci systemów automatyki przemysłowej oferują kompleksowy projekt wizualny 3D, rozmieszczenie komponentów i zasoby konfiguracyjne, które znacznie ułatwiają te złożone zadania.

Total
0
Shares
Poprzedni post
Przemysł 4.0 Przemysłowe ramię robotyczne trzymające koncept Przemysłu 4.0.

Eaton wyznacza nowe granice w Przemyśle 4.0 dzięki swoim rozwiązaniom kontrolno-sterującym

Następny post
In the heart of a lovely forest, a pond shaped like a factory. Environmentally friendly production concept.

Zrównoważony rozwój w automatyce przemysłowej

Powiązane posty